Afgelopen dinsdag gaf ik weer een privéles koordirectie bij een vrouwelijke dirigente. Eén van de vragen die naar voren kwam ging over tonen aangeven voor de mannenstemmen, ‘hoe geef ik die aan? Laag of hoog?’ Als je al wat langer meeloopt en je weet hoe het zit, is het vanzelfsprekend. Maar geloof het of niet, ik krijg deze vraag regelmatig. Hoe zit het nou?
De Gemiddelde Omvang Van De Stem
Wat je eerst moet weten is dat een gemiddelde vrouwenstem over het algemeen een octaaf hoger klinkt dan de gemiddelde mannenstem (en omgekeerd natuurlijk). De sopraan en tenor hebben ongeveer dezelfde omvang. De tenor klinkt uiteraard een octaaf lager. En zo hebben de alt en de bas ook ongeveer dezelfde omvang. Je kunt deze stemmen als het ware ‘over elkaar heen leggen’.
Piepen En Grunten
Mannelijke dirigenten hoeven bij het tonen aangeven voor de sopraan en alt niet in het octaaf van de vrouwen voor te zingen. Vrouwelijke dirigenten hoeven ook de tonen van de bas en tenor niet in het octaaf van de mannenstemmen voor te zingen. Sommige vrouwen komen best laag. Maar als je als vrouw zo ontzettend laag voorzingt, zullen de mannen ook heel laag in hun stem nazingen. Dat is namelijk wat ze horen en na zullen doen.
Mannen hebben over het algemeen ook nog wel een leuk falset, maar de meeste komen niet bij de hogere tonen van de sopraan. Wanneer je als man de tonen in je falset voorzingt, kunnen de sopranen en alten weleens verward raken en hoog willen nazingen omdat ze dat denken te horen.
Blijf Bij Jezelf Bij Het Tonen Aangeven
Als dirigent is het handig om te weten dat je bij het tonen aangeven het beste lekker dicht bij jezelf kunt blijven. Weet dat wanneer jij hoog in je stem voorzingt, de groep die je aangeeft ook hoog zal nazingen. Zing je laag voor, dan zul je ook een lage toon terugkrijgen. It’s that easy!
Ik ben het met je eens en heb het ook nooit anders gedaan als dirigent.
Toch is het niet zo vanzelfsprekend als je schrijft. Ik kom in de praktijk ook regelmatig vrouwen tegen die de toon op absolute hoogte, dus een octaaf te laag, van mij willen overnemen. Vooral onervaren zangers, lage alten, bij wie ik een stemtest afneem, en dus geen steun om zich heen hebben van andere dames.